Karşılaştırmalar, ihtimaller ve planlamalar ile birlikte gelecek fiyat hareketlerine ilişkin tahmin yürütülmesi odağındaki teknik analiz nedir, yöntemleri nelerdir ve nasıl yapılır?
Finansal piyasalarda işlem gören varlıklarda fiyat değişkenliği, yatırımlar için kaçınılmaz bir olgudur ve bu bağlamdaki fiyat hareketlerinin geleceğine ilişkin öngörüleri mümkün kılan yöntemler vardır. İşte bunlardan biri olan teknik analiz, gelecekteki fiyat hareketlerini "piyasa hareketi her şeyi fiyatlar" görüşü ekseninde ele alır. Söz konusu görüşe göre ekonomiden politikaya, psikolojiden spekülasyonlara kadar uzanan ve bilinsin ya da bilinmesin tüm bilgiler fiyatlara yansır. Bu nedenle teknik analiz, fiyat ve hacim verilerini belirli kıstaslar dahilinde inceleyerek öngörülere ulaşmayı amaçlar.
Teknik analize dair bir diğer yaklaşım, fiyatların trendler halinde hareket ettiği fikrini temel alır. Buna göre teknik analizde ortalamalar, momentum indikatörleri gibi araçların çıkış noktasını da oluşturacak şekilde trendler oluşur ve yüksek ihtimalle devam eder.
Teknik analizle ilgili felsefik yaklaşımlardan biri de ‘tarihin kendini tekrar ettiği’ savına duyulan inançtır. Bu yaklaşıma göre yatırımcılar, benzer durumlara daha önce verdikleri tepkileri verir. Teknik analizin ayrılmaz parçalarını oluşturan ‘formasyonların’ temeli de buradan hareketle şekillenmiştir.
Piyasa davranışına odaklanan teknik analiz, piyasaları canlı birer organizma kabul eder. Zamanlama, duyarlı olma, tepkisellik, ihtimalleri değerlendirme gibi piyasalar için gerek duyulduğuna inanılan ‘proaktif yaklaşımlar’ teknik analizde esastır. Ayrıca sofistike özellikleri ile finansal okuryazarlıkta ileri seviye bilgileri içeren derinlemesine analiz, stratejiler ve piyasa psikolojisinin hemen altındaki ‘orta seviyede’ kategorize edilebilir.
Peki tekrarlayan yapılar, göstergeler ve psikolojik bakış açıları ile yüksek olasılıklı fırsatlara ulaşmayı amaç edinen teknik analiz nedir, yöntemleri nelerdir, nasıl yapılır?
Teknik analiz, finansal piyasalarda işlem gören varlıklarda görülebilen yukarı veya aşağı yönlü fiyat hareketlerinin daha basit anlamlandırılabilmesi için grafikler üzerinde yapılan analiz yöntemini ifade eder. Bu sayede hisse senedi, döviz, emtia gibi varlıkların işlem hacmi verileri ve geçmiş fiyat hareketleri esas alınarak gelecekteki fiyat hareketlerinin tahmin edilmesi hedeflenir. Varlıkların ne zaman alınıp satılacağını ve bu kapsamdaki psikolojik göstergeleri anlamaya çalışmak, fiyat hareketlerine dair çıkarımlarda bulunmak, risk yönetimi ve pozisyon planlaması yapmak gibi fonksiyonlar sunabilir.
Alım-satım kararlarına yönelik teknik analizde grafikler, teknik gösterge gibi araçları kullanılır. Teknik analizin temel araçları arasındaki çizgi, bar ve mum (candlestick) olmak üzere üç farklı “grafik türü”, trend çizgileri ve kanal formasyonlarını içeren “trend analizi”, fiyatın yön değiştirme ihtimalinin yüksek olduğuna işaret eden seviyelere odaklı “destek ve direnç seviyeleri” bulunur. Ek olarak teknik analiz; Omuz Baş Omuz, Üçgen, Bayrak, Flama, Çift Dip, Tepe gibi kalıplarda “formasyonlar” ve RSI, MACD gibi “indikatörler ve osilatörler” ile fiyat hareketinin gücünü ölçmek için kullanılan “hacim analizi” araçları üzerinden gerçekleştirilir. Geniş bir kapsamı barındırır.
Peki genel itibarıyla trader’lar tarafından geçmişten beri etkin bir şekilde kullanılan teknik analiz yönteminin detaylarında neler var, hangi artı ve eksilere sahip, nasıl uygulanır? Gelin yanıtlara birlikte bakalım.
Teknik analiz, grafiklerin okunmasını ve daha da önemlisi ‘doğru’ okunmasını temel alır. Bu nedenle konuya başlarken teknik analiz temel kavramlar odağında çeşitli bilgiler aktaracağız.
Bir çizgi düşünelim, yukarı yönlü çizgi, bir ürünün (hisse senedi olabilir) fiyatının arttığını, aşağı yönlü ise düştüğünü temsil etsin. Çizginin hareketleri de örneğin bir ürünün fiyatının zaman içerisinde 5, 6 ve ardından da 7 TL’ye yükseldiğini, sonrasında 7 TL’den 6 TL’ye düştüğünü ifade etsin. İşte bu çizgi ve hareketlerin yönü ya da özellikleri, teknik analizde belirli isimlerle ifade edilir. Bu kavramlar arasında en önemlileri şunlardır:
Yükselen kanal, hisse senedi gibi bir finansal aracın zaman içerisinde yani bir trend dahilinde yükseldiğine işaret eder. Fiyatlar, belirli bir aralıkta düzenli biçimde yükselirken bu durum, iki paralel çizgi arasında gerçekleşir. Yatırımcılar yükselen kanal söz konusu olduğunda bu ‘trendin’ devam edebilme ya da kanalın dışına çıkabilme ihtimallerini değerlendirebilir, bu yönde tahminlerde bulunarak kararlar almayı tercih edebilirler.
Alçalan kanal, hisse senedi gibi bir finansal aracın zaman içerisinde yani bir trend dahilinde düştüğüne işaret eder. Fiyatlar, belirli bir aralıkta düzenli biçimde düşerken bu durum, iki paralel çizgi arasında gerçekleşir. Yatırımcılar düşen kanal söz konusu olduğunda bu ‘trendin’ devam edebilme ya da değişim gösterme ihtimallerini değerlendirebilir, bu önde tahminlerde bulunarak kararlar almayı tercih edebilirler. Alçalan kanal adı verilen formasyonda (oluşumda) üst direnç çizgisi, fiyatın düştüğü zirveleri birleştirir. Alt destek çizgisi ise fiyatın dip noktalarını birleştirerek fikir verir.
Fiyat hareketi, fiyat grafiğinde destek seviyesi adı verilen noktada aşağı yönlü hareketini tamamlamış görünür ya da düşüşü yavaşlamıştır. Finansal araç, düşmeyi ya sonlandırır ya da bir hayli yavaşlatır bu durumda. Destek seviyelerinde yatırımcılar genellikle alım yapma eğilimindedir, ancak dikkatli olunması önerilir, çünkü değişkenlere açık bir alandır. Destek seviyesi birden fazla olabilir; ikinci, üçüncü destek seviyesi oluşabilir. Dolayısıyla destek seviyesi odaklı teknik analizlerin temel analizler ve piyasa koşullarını da içeren kapsamlı bakış açısı ile yapılması önerilir.
Finansal varlığın fiyatında yükseliş eğiliminin (trendinin) durabileceği ya da yavaşlayabileceği seviyeleri işaret eder. Yükseliş yavaşlıyor ya da tamamen duruyor ve farklı bir yön almaya açık görünüyordur. Diğer yandan destek seviyelerinde olduğu gibi değişkenlere açık bir alanı ifade eder. Direnç seviyesi birden fazla olabilir; ikinci, üçüncü direnç seviyesi oluşabilir. Sonuç olarak direnç seviyesi odaklı teknik analizlerin temkinli olmanın yanı sıra temel analizler ve piyasa koşullarını da içeren kapsamlı bakış açısı ile yapılması önerilir.
Teknik analiz ile ilgili temel konuların başında verilerin değerlendirilmesi, okunması ve trendler hakkında fikir sahibi olunması gelir. Bu noktada ağırlıklı teknik analiz yöntemleri; indikatörler, göstergeler ve formasyonlar şeklinde sıralanır.
Türkçe karşılığı gösterge olan İngilizce “indicator” kelimesi, “indikatör” şeklinde yaygın bir kullanıma sahip ve yatırımcılar ile analistler tarafından kullanılan “teknik analiz indikatörleri” mevcut. Bunlar arasında yaygın olarak kullanılanlar ise şöyle:
RSI, fiyatların ne kadar hızlı düşüp yükseldiğine ilişkin (fiyat momentumu da denilen) sinyaller verir.
Türkçe karşılığı Hareketli Ortalamalar olan Moving Averages, geçmiş fiyat verileri üzerinden ortalama değer çıkarılmasını temel alır. Kısa adı SMA olan Basit Hareketli Ortalama, Üstel Hareketli Ortalama (EMA) gibi çeşitleri bulunur.
İki hareketli ortalamanın birbirinden çıkarılması ve eğrisinin çizilmesi sonucu elde edilen bir düzenleme ya da hesaplamadır. Trendleri ve momentumu anlamaya katkı sağlar.
MA’lerin (hareketli ortalamaların) çevresine alt ve üst bantlar eklenmesi ile bir dizi olasılık sunan bollinger bantları, fiyatın aşırı alım ile satım alanlarının yanı sıra trend dönüşleri konusunda tahmine açık fikirler verir.
Seçilen güne göre kapanış fiyatlarının en düşük ve en yüksek seviyelerinin ölçülmesini kapsar. Piyasa durumunu anlamak için tercih edilir.
Parabolic SAR, trendin nerede başlayıp nerede biteceğinin tahmin edilmesine yardımcı olmayı amaçlar. SAR, Stop and Reversal'ın (durdur ve tersine çevir) kısaltmasıdır.
Yatay, aşağı veya yukarı yönlü hareketin geri çekilmelerdeki destek ile direnç seviyelerinin tahmin edilmesinde kullanılır. Dolayısıyla yükselen veya düşen bir trend sonrasındaki düzeltme hareketlerinde ‘fiyat, hangi seviyelerden döner’ sorusunun yanıtını bulmayı hedefler.
Öte yandan Fibonachi Düzeltme Seviyeleri, bir varlığın fiyat hareketinin ardından belirli oranlarda düzeltme yapabileceği varsayımına dayanır. Aşağıdaki temel oranlar, genellikle destek-direnç seviyesi olarak çalışmak üzere grafik üzerine yatay çizgilerle yerleştirilir.
En önemli düzeltme seviyesi olan %61.8, “Altın Oran” olarak kabul edilir. Düzeltme seviyelerindeki en güçlü destek/direnç seviyelerinden biridir.
Teknik analizin olmazsa olmazlarından göstergeler, amaca yönelik sübjektif unsurlar taşır. Farklı yönleri ile öne çıkan göstergeler sayesinde yatırımcılar ve analistler, piyasadaki yön değişimini önceden tahmin edebilecek analiz düzeyine ulaşabilir. Önemli bir ayrım noktası olarak göstergeler, halihazırdaki talep ile ilişkili değil, analiz odaklıdır. Peki en çok kullanılan teknik analiz göstergeleri hangileri?
Adıyla da amacına yönelik fikir veren öncü göstergeler, piyasanın nabzını tutmayı hedefler. Zira piyasadaki yön değişimini önceden haber vermeyi temel alır. Farklı türlere sahip olan öncü göstergeler ile fiyat-talep ilişkisi, hacim gibi verilerden yararlanılarak yön değişimi gerçekleşmeden önce tahmin edilebilir.
Gecikmeli göstergeler ile fiyata dair değişimin yani farklı yönde seyrin önceden tahmin edilmesi hedeflenir. Birçok veri türünden yararlanılan gecikmeli göstergeler ile yatırımcılar ve analistler, fiyat değişimlerinin ana hatlarını ve sonraki gidişatını anlamaya gayret eder.
Trendi anlamaya odaklanan göstergelerdir. Verilerden yola çıkılarak mevcut durumun genel analizini içerir.
Fiyattaki salınımlardan sonuçlar üretilmesini esas alan göstergelerdir. İdeal alış veya satış anlarını belirlemede işlevsellik sağlayabilir. Grafikler üzerindeki fiyatların yatay seyirde ilerlediği ve herhangi bir trendin söz konusu olmadığı süreçte düzeltme seviyelerinin anlaşılmasında fayda sağlar.
Düzeltme seviyesi, fiyat hareketlerindeki yukarı ya da aşağı yönlü seyrin farklı yöne (aşağı yönlüyse yukarı gibi) doğru değişmesini ifade eder.
Yatırımcıların yatırım yapmasını kolaylaştırmak, formasyonların kullanım amacını meydana getirir. Birçok farklı modül ve formasyon bulunur. Kalıplar olarak da bilinen formasyonlar sayesinde yatırımcılar, fiyatlara dair fikir edinebilir. Piyasadaki mevcut durum, hareketlilik ve sonraki olasılıklara dair önemli fikirler sağlar.
En çok bilinen formasyonlar, İngilizce ve Türkçe karşılıkları ile şunlardır:
Dönüş formasyonudur. Yükseliş trendinin bittiğini gösterir ve fiyat düşebilir.
Teknik analiz fomasyonudur ve yükselişin sürebileceğine işaret eder.
Dönüş formasyonudur ve yükseliş trendinin bittiğini gösterir. Satış sinyali olarak yorumlanabilir.
Dönüş formasyonudur. Düşüşün bittiğini ve yükselişin başlayabileceğini gösterir.
Fiyat sıkışmış, karar aşamasına gelinmiştir. Kırılma yönü (aşağı ya da yukarı), genellikle alım-satım işlemi için sinyal olarak yorumlanabilir. Çünkü kırılma yönüne doğru güçlü bir hareket gelebilir.
Devam formasyonudur. Güçlü bir fiyat hareketi sonrası yatay veya hafif eğimli harekete işaret eder. Kırılma yönüne göre işlem sinyali olarak değerlendirilebilir.
Teknik analiz avantajları bir hayli fazladır. Sistematik, düzenli ve derli toplu teknik analizler ile yatırımcılar önemli faydalar edinebilir. Grafiksel temsil yönü ile fiyat hareketlerinin görsel analizini mümkün kılar. Kullanışlı ve hızlıdır; kısa vadedeki fiyat hareketlerinin tahmin edilmesinde etkili sistematikler sunar. Öngörüde bulunma konusu, geçmişteki gelişmelerden yola çıkılarak gelecekte de aynı gidişatın benzer sonuçlar verebilme ihtimalinin yüksek oluşu fikri üzerine kuruludur.
Teknik analiz avantajları arasında kullanışlı göstergeler öne çıkanlar arasındadır. Değerlendirmede bulunmanın stratejik bir gereklilik olduğu düşünüldüğünde göstergeleri ile trend ve momentum gibi konuların daha iyi anlaşılmasını mümkün kılabilir. Farklı piyasa koşullarını daha iyi anlamak için etkin yollardan biridir.
Geçmiş fiyat hareketlerinin baz alınmasına bağlı olarak güncelliği ile ilgili soru işaretlerinin bulunması, teknik analiz dezavantajları arasındadır. Tek başına kullanılması önerilmez. Zira anlık gelişmelere ve psikolojik unsurlara açık olan piyasadaki güncel haberlerle ilgili değildir, ayrıca temel analiz verileri içermez. Öte yandan sübjektif olması yönüyle farklı yorumlara açıktır.
Borsa İstanbul'da işlem yapmak için Borsa Market doğru seçim. Türkiye'nin önde gelen şirketlerine hissedar olmak için Borsa Market’i ziyaret edebilir, yatırım hesabı açarak işlem gerçekleştirebilirsiniz. Fibabanka Mobil ve İnternet Bankacılığı kanallarındaki Finansal Market’te yer alan Borsa Market hakkında detaylı bilgi ve indirme linkleri için buraya tıklayınız.
Teknik analiz nedir, yöntemleri nelerdir, nasıl yapılır sorularının yanıtlarını tüm yönleri ile aktardığımız bu kapsamlı içerikte şunları öğrendik:
Finansal okuryazarlık, ekonomik terimler, ilginç bilgiler ve daha fazlası için bizi takip etmeye devam edin.
Kampanyalar
Hesaplama Araçları
Ürün ve Hizmet Ücretleri
Bireysel
KOBİ ve Tarım
Kurumsal / Ticari
Özel Bankacılık
Servis Bankacılığı
EN
Borsa Market
FX Market
Hisse Nedir?
Mobil’den 
Kiraz Hesap 
İhtiyaç Kredisine 
FX Market ile 
Hesaplama 
FibaAnahtar